Boryskowicz Izaak, nielegalny bp prawosławny łucki i ostrogski (1621–1632). Pochodził prawdopodobnie z Wołynia. Początkowo był zapewne mnichem ławry pieczarskiej w Kijowie, następnie udał się do Grecji; przez lat 15 przebywał w klasztorze na górze Athos. Siedem lat spędził na dworze patrjarchy aleksandryjskiego Melecjusza Pigasa (1590–1601). Na pocz. XVII w. protektor prawosławia w Polsce ks. Konstanty Bazyli Ostrogski, woj. kijowski, powołał B-cza na przełożonego klasztoru w Dermaniu na Wołyniu. Po powrocie do kraju B. troszczył się o podniesienie pobożności i oświaty wśród kleru prawosł., wydawał książki religijne i sprowadzał zakonników z góry Athos. Działalność jego zmierzała przedewszystkiem do przeciwdziałania przenikającej wówczas na Wołyń unji kościelnej. W r. 1614 B. wyjechał znowu na Athos, niebawem jednak wrócił na Wołyń i został ihumenem monasteru w Czernczycach. Brał w r. 1617 czynny udział w reorganizacji bractwa łuckiego i założeniu szkoły przy tem bractwie. Podczas pobytu na Rusi patrjarchy jerozolimskiego Teofana B. wystarał się o przywilej (20 VI 1620) na stauropigję dla cerkwi bractwa łuckiego. Na bpa łuckiego i ostrogskiego wyświęcił go Teofan w Białej Cerkwi 30 I 1621. Podobnie jak Borecki i pozostali biskupi, kreowani przez Teofanesa, B. był konsekrowany wbrew prawom i tradycji prawosławnej Cerkwi w Polsce, bez wiedzy i zatwierdzenia króla. Rządy w swej diecezji sprawował do czasu objęcia biskupstwa łuckiego przez unitę Jeremjasza Poczapowskiego. Opuściwszy Łuck, B. przeniósł się do Kijowa do monasteru pieczarskiego. Zamierzał założyć na kupionej przez siebie ziemi pod Równem niewielki monaster. Poparcia w tej sprawie szukał w Moskwie, dokąd się udał w końcu 1624 r. Budowa klasztoru i chęć uzyskania pieniężnego poparcia dla prawosławnych służyły tylko za pozór do załatwienia ważniejszych spraw wyznaniowych i politycznych. B. bowiem wiózł do cara Michała Fiedorowicza, patrjarchy moskiewskiego Filareta i »dumnego« diaka Gramotina listy od metropolity Boreckiego w sprawie udzielenia pomocy przez cara prawosławnym w walce z unją w Polsce i miał nawiązać rokowania o poddanie Ukrainy pod władzę Moskwy. Przed bojarami moskiewskimi rozwijał B. szerzej pomysły Boreckiego. Car uznał projekty o poddaniu się Ukrainy za przedwczesne, lecz suto obdarował B-a i zapewnił go, że będzie miał na sercu obronę prawosławia w Polsce. Po powrocie do Kijowa B. utrzymywał nadal stosunki z Moskwą. W lutym 1625 pisał do cara list ze skargami na ucisk, jakiego doznają prawosławni od »Lachów, unitów i synów heretyckich«. W Kijowie brał czynny udział w życiu duchowieństwa prawosławnego. Na synodzie kijowskim r. 1628 wspólnie z Boreckim potępił »Apologję« Smotryckiego spowodu przejawiających się tam sympatyj ku unji. Podczas synodu kijowskiego z r. 1629, na którym odbywały się narady w sprawie pojednania unitów z prawosławnymi, przysłał list, protestujący przeciwko zwołaniu wspólnego synodu obu wyznań. Walka z unją skłaniała B-a coraz bardziej do usług względem rządu w Moskwie, który go używał do tajnych knowań przeciwko Rzpltej. Gdy w r. 1631 Gustaw Adolf przy pomocy Moskwy, Betlena i patrjarchy carogrodzkiego chciał zjednać Kozaków przeciw Polsce i Habsburgom, urzędnicy carscy wskazali posłom szwedzkim B-a jako osobę zaufaną Moskwy. Interwencja B-a nie odniosła tym razem skutku, gdyż sprzeciwił się całej akcji Piotr Mohyła, ihumen ławry pieczarskiej, któremu B. pokazał listy Gustawa Adolfa i Cyryla Lukarysa. Z dalszego udziału w tej aferze B. wycofał się. Naogół trzymał się zdała od szerszej działalności kościelnej i politycznej. Obracał się przeważnie w konserwatywnych kołach duchowieństwa zakonnego, poddającego się wpływom cerkiewnej kultury bizantyjskiej. Kiedy jednakże Mohiła w r. 1631 założył szkołę kijowską, opartą na podstawach zachodnio-europejskich, B. wraz z innymi biskupami prawosławnymi uznał ją i udzielił swego błogosławieństwa.
Przez państwo polskie B. jako biskup łucki nigdy nie był uznany. Gdy Władysław IV wskrzesił hierarchję prawosławną, biskupem łuckim i ostrogskim został mianowany w r. 1633 nie B., ale Aleksander Puzyna. Ostatnie lata B-cza nie są znane. Umarł podobno w r. 1640.
Enc. Org.; Prawosł. Bogosł. Encikł. V 1052; Iwanow W., Episkopy drewniej łuckoj eparchii, Poczajew 1891; Dewiatisoletie prawosławiu na Wołyni 992–1892, Żytomierz 1892, 33–4; Makarij XI 247, 262, 316, wypisy z arch. moskiew.; Kulisz P., Istoria wozsojedinienia Rusi, Pet. 1877, III 226–31, t. IV Materjały, 134–6; Ejngorn W., O snoszeńjach małor. duchow. s moskow. prawit., Moskwa 1893, 21–2; Charłampowicz K., Zapadno-russkija prawosł. szkoły, Kazań 1896, 269, 359; tenże, Małorossijskoje wljanje na wielikorusskuju cerkownuju żiźń, Kazań 1914, 26; Gołubiew S., Kijewskij mitropolit Petr Mogiła, Kijów 1883, I, Materjały, s. 229; Czistowicz, Oczerk istorii zap. russ. Cerkwi, Pet. 1884, II 285; Batiuszkow P. N., Wołyń, Pet. 1888; Hruszewśkyj M., Istorija Ukrainy-Rusy, Kijów–Lwów 1907, VI 437, 522–4 (wypisy z arch. moskiew.); Żukowicz P., Sejmowaja borba… s. 1609 r., Pet. 1906, z. III, r. 1908, z. IV; tenże, Materiały dla istorii kijewskago i Iwowskago soborów 1629; Zapiski im. Ak. Nauk r. 1911, VIII nr 15, s. 21; Krypiakiewicz N., Kozaczczyna w politycznych kombinacjach 1620–30 rokach »Zap. Nauk. Tow. im. Szewczenki« r. 1914, t. 117–8, s. 94–5; Chodynicki K., Kościół prawosławny a Rzeczpospolita Polska 1370-1632, W. 1934.
Kazimierz Chodynicki